Το Αγγλικό Σέττερ 1576-1996

H ιστορία, του Σέττερ ξεκινά από το "σπάνιελ". Η πρώτη αναφορά στο Σέττερ το περιγράφει σαν ένα σπάνιελ ειδικά εκπαιδευμένο που χρησιμοποιείτο τότε για να πιάνουν τα πουλιά με το δίχτυ. Το μάθαιναν να ξαπλώνει για να μπορούν να ρίξουν το δίχτυ από πάνωτου, Στο άρθρο αυτό δεν θα αναπτύξω με λεπτο­ μέρειες την εξέλιξη του αγγλικού Σέττερ, αλλά θα ήθελα σε γενικές γραμμές να χρησιμοποιήσω αυτή την ανα­ δρομή στο παρελθόν με σκοπό να αξιολογήσουμε με ειλικρίνεια και αυτοκριτική αν τα διδάγματα που μας άφησαν οι μεγάλοι εκτροφείς, οι οποίοι μας χάρισαν αυτό το σπουδαίο Ζώο, έπιασαν τόπο ή πήγαν χαμένα.

Η σημερινή πρακτική για κάποιον που αναζητά ένα άξιο Σέττερ συνίσταται στη μελέτη κυρίως των φυσικών προ­σόντων των πρωταθλητών αγώνων και στην αναζήτηση ενός καλού γεννήτορα με ένα καλό πεντιγκρί.

Επανέρχομαι όμως στα ανωτέρω για να τονίσω με μεγάλη απογοήτευση ότι σήμερα, από την θεσπέσια κληρονομιά που μας άφησαν οι Ηarrison,Laverack,Lieweillin,Haumphrey , δεν υπάρχει ούτε ένα καθαρό­αιμο Ζώο από αυτά. Δεν υφίσταται σήμερα ούτε ένα 100% Laverack ή Liewellin όσο και αν διατείνονται μερι­κοί εκτροφείς ότι διατηρούν τις γραμμές τους καθαρές. Οι ευθύνες για την εξαφάνιση αυτής της κληρονομιάς θα πρέπει να αναζητηθούν σε όλους εκείνους που δεν εδιδάχθησαν τίποτε από την μέθοδο και την πρακτική εκτροφής από τους Laverack, Liewellin η και Humphrey, αλλά επιμένουν να αγνοούν συστηματικά αυτούς τους χρυσούς κανόνες επιτυχίας, Αλλά ας προχωρήσουμε τώρα προσεχτικά σε μια σύντομη αναδρομή που ίσως μας επιτρέψει να συνάγωμε χρήσιμα συμπεράσματα.

Το 1873 που ιδρύθηκε ο Αγγλικός Κυνολογικός Όμιλος, η φυλή των Αγγλικών Σέττερ περιέκλειε όλα τα Σέττερ όλων των χρωμάτων. Αξιοσημείωτο δε είναι το γεγονός ότι τα περίφημα Liwellin σήμερα στην Αμερική, Βέλγιο, και Ν. Αφρική είναι καταχωρημένα στη γενεαλογία σαν ξεχωριστή φυλή.

Η κληρονομιά των Σέττερ περνά από τον κληρικό Ηarisson από το Carlisle Cumbria της Β. Αγγλίας που είχε κλειστή δική του εκτροφή επί 30 χρόνια, στον Laverack που πήρε από τον Ηαarrison τα πρώτα του σκυλιά. Από τον Laverack που έζησε μέχρι το 1877 τα Σέττερ περ­νούν στα χέρια του Purcell Liewellin και εν συνεχεία τα ίδια σκυλιά περνούν στα χέρια του William Humphrey που απεβίωσε το 1963 στο σπίτι του στο Lakeside Cottage στο Shopshire σε ηλικία 80 ετών.

Πώς ήταν όμως τα Σέττερ του Laverack.Ποια ήταν τα πραγματικά φυσικά τους προσόντα; Πολλά έχουν λεχθεί για αυτά, ότι ήταν μεγαλόσωμα κ,τ,λ., αλλά η αλήθεια είναι ότι τα Σέττερ Laverack ήταν σκυλιά ιδανικά για να γεμίζουν την τσάντα του κυνηγού. Δεν ήταν όμως κατάλληλα για αγώνες, όχι επειδή υστερούσαν σε φυσι­κά προσόντα αλλά γιατί ήταν ξεροκέφαλα και δεν δέχονταν εύκολα την εκπαίδευση. Διέθεταν όμως φοβερό πάθος, μεγάλη αντοχή, και εξαιρετικές κυνηγετικές ικανό­τητες.

Είναι σε όλους σχεδόν γνωστό ότι ο Laverack κυνηγούσε τα Σέττερ του από το πρωί μέχρι το Βράδυ κάθε μέρα και επί τρεις συνεχείς εβδομάδες. Από την άλλη μεριά ο Liewelin που είχε μεγάλο πάθος για τους αγώνες αντελήφθη νωρίς ότι ενώ τα Laverack ήταν σπουδαία Σέττερ, εν τούτοις για να τρέξουν σε αγώ­νες κυνηγετικών ικανοτήτων έπρεπε να Βελτιωθούν ακόμη περισσότερο.

Στο Αγγλικό Σέττερ "Dan", του Τhomas Statter, ο Liewellin διέκρινε ότι ήταν ο επιβήτορας που διέθετε εκείνα τα κατάλληλα προσόντα που έλειπαν από τα Laverack .Αγόρασε τον Dan στο υπέρογκο ποσό για την εποχή των 300 στερλινών. Ο "Dan" ήταν γιος του Barclay fields Duke και της Rhoebe.Ήταν ένα εξαιρετικά συγκροτημένο Σέττερ με μυαλό και εδέχετο με ευκολία την εκπαίδευση, σε αντίθεση με τα Laverack που σε γενικές γραμμές ήταν φοβερά ανεξάρτητα και είχαν φωτιά μέσα τους. Ο Laverack ήταν φτωχός και ο Llewellin πλούσιος όμως και οι δύο πέτυχαν και έγραψαν τις πιο σπουδαίες σελίδες στην ιστορία των Σέττερ. Τα _Llewellin Σέττερ γνωρίζουν μεγάλες επιτυχίες στους αγώνες στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική και αποτελούν το μέτρο ποιότητας.

Οι αγώνες εκείνο τον καιρό είχαν μεγάλη χρονική διάρ­κεια. Kαι οι τρεις μεγάλοι Laverack , Liewellin και Humphrey χρη­σιμοποίησαν περίτεχνα και με ευλάβεια την κλειστή ανα­παραγωγή, αλλά επέλεγαν τα καλύτερα σκυλιά πάντα μέσα από συνθήκες πολύωρων κυνηγετικών εξορμήσεων. Έτσι κατάφεραν να έχουν καθαρές γραμμές εκτροφής που και οι τρεις μαζί συμπληρώνουν σχεδόν τα 150 χρόνια. Ο Liewellin Ζευ­γάρωσε τα Laverack με την γραμμή αίματος του Τhomas Statter, και αυτό μόνο μια φορά. Ο Ηumphrey ακολούθησε περίπου τον ίδιο τρόπο εκτροφής. Διατηρούσε τις γραμμές Βοndhu και Wind Em και ήξερε καλά πως να τα Ζευγαρώνει μεταξύ τους. Σήμερα όμως κανείς δεν μπορεί να υπερηφανεύεται ότι μιμήθηκε τους μεγάλους της κυνοφιλιας. Μόνη εξαίρεση αποτελεί ο κ. Guberti του κυνοτροφείου Del Vento ο οποίος εδώ και αρκετά χρόνια χρησιμοποιεί κλειστή αναπαραγωγή. Τα πόιντερ του φυσικά δεν επιλέγονται από τον ίδιο για τα φυσικά τους προσόντα αλλά τουλάχιστον δοκιμάζονται στους αγώνες και το κυνήγι από τους άλλους. Παρ' όλα αυτά τα Pointer Del Vento επικυρώνουν τα ανωτέρω, για την αξία τους καθώς και γα τα ομοιόμορ­φα χαρακτηριστικά τους, ιδίως δε στον τρόπο που καλπάζουν.

Η ανοιχτή αναπαραγωγή σίγουρα έχει επιφέρει σύγχυση. Το πεντιγρί που μας δείχνει συνήθως τρεις Βαθμούς συγγενείας είναι ουσιαστικά άχρηστο για να μελετήσει ένας σοβαρός εκτροφέας τις ρίζες του σκυλιού που θέλει να χρησι­μοποιήσει στην εκτροφή του. Το πεντιγρί έπρεπε να δείχνει τουλάχιστον 15 γενεές. Σήμερα ακόμη και το ελάχιστο που Ζητά κάποιος από έναν υιό πρωταθλητού είναι να κυνηγά καλά, αλλά ακόμη και αυτό το αυτο­νόητο δεν είναι κοινό γνώρισμα των σημερινών εκτροφών. Ίσως η λέξη καλός γεννήτορας που αναζητούμε όλοι με τόσο πάθος και ελπίδα να είναι μια ουτοπία. Αν μετρήσομε τους σύγχρονους γεννήτορες δεν ξεπερνούν τους πέντε στα Σέττερ και προσωπικά θα ήθελα να τονίσω ότι οι μεγάλοι της κυνοφιλίας δεν αναφέρονται στη λέξη γεννήτορας τόσο πολύ, αλλά μάλλον σε μια επιτυχημένη γέννα και στη μετέπειτα διατήρηση της επιτυχημένης γραμμής αίματος με κλειστή αναπαραγωγή για πολλά χρόνια.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η δυναστεία των Laverack, Liewllin, και Humphrey χρησιμοποίησε ένα σύστημα αναπαραγωγής που συνίστατο στην διατήρηση δύο ή τριών (οικογενειών) γραμμών αίματος και όταν η κλειστή ανα­παραγωγή συναντούσε δυσκολίες τότε τις διασταύρωναν μεταξύ τους μόνο. Με αυτό τον τρόπο διατήρησαν τις ίδιες γραμμές επί πολλά χρόνια. Παρ' όλο ότι το σύστημα ήταν εμπειρικό, είχε φανταστική επιτυχία. Αξιοσημείωτο δε είναι το γεγονός ότι όταν απεβίωσε ο Liewellin τα σκυλιά του είχαν εκείνη την εποχή κατά τρία τέταρτα αίμα Laverack γεγονός που μαρτυρεί ότι με τα χρόνια, την επιλογή και την εμπειρία ο Liewellin κατάλαβε πώς να αξιολογεί και να χειρίζεται όλη τη διαδικασία της αναπαραγωγής, το ταμπεραμέντο των Σέττερ Laverack, πράγμα που στην αρχή της αναπαραγωγής επιχείρησε να λύσει με έξωθεν Ζευ­γάρωμα. Κάθε σχεδιασμός αναπαραγωγής πρέπει να γίνεται λαμβάνοντας υπ' όψη ότι τα χαρακτηριστικά κληρονομούνται ξεχωριστά και όχι μαζικά. Έτσι θα ήταν λάθος να υποθέσουμε ότι όλα τα πόιντερ χρώματος καφέ - άσπρο έχουν καλή όσφρηση, απλά διότι αυτά τα δύο χαρακτηριστικά η όσφρηση και το χρώμα προέρχονται από δύο διαφορετικά μεταξύ τους γονίδια. Γενικά υπάρχει μεγάλη δυσκολία να εντοπίσομε τα χαρακτηριστικά που κληρονομούνται. Αλλά το μεγάλο πλεονέκτημα της κλειστής αναπαραγωγής είναι ότι μπορούμε να εντοπίσομε τα μη καλά άτομα με σοβαρά ελαττώματα και προοδευτικά να τα θέσομε εκτός της διαδικασίας αυτής.

Οι εκτροφείς όμως των κυνηγετικών σκύλων δεν ενδιαφέρονται για το χρώμα του τριχώματος, αλλά ενδιαφέρονται κυρίως αν κληρονομούνται χαρακτηριστικά όπως, π.χ. ο τρόπος που φέρει το κεφάλι το ΡοίητβΓ όταν ερευνά το τερέν. Στο ΒιΒλίο του Winge αναφέρεται ότι ο τρό­πος που φέρουν το κεφάλι κατά την έρευνα τα Πόιντερ και τα Αγγλικά Σέττερ είναι κυρίαρχο στοιχείο κληρονομικότητας επί του τρόπου που κυνηγούν με το κεφάλι χαμηλά οι Ηπειρώτικες φυλές. Έτσι αν από δύο γονείς που ψάχνουν με το κεφάλι ψηλά γεννηθεί ένα σκυλί που ψάχνει με το κεφάλι κάτω, σίγουρα τότε και οι δύο γονείς έφεραν μέσα τους το υποτελές γονίδιο για το κεφάλι κάτω.

Αυτά τα ανέφερα για να εξηγήσω ότι ένα υποτελές μη επιθυμητό γονίδιο μπο­ρεί να μεταφέρεται από γενιά σε γενιά χωρίς να γίνεται αντιληπτό. Ο μόνος δε τρόπος για να εντοπισθεί είναι η κλειστή αναπαραγωγή που φέρει γρήγορα στην επιφάνεια τα κρυφά και μη επιθυμητά γονίδια, δίδοντας μας την ευκαιρία να τα αποβάλλομαι από την εκτροφή μας. Έτσι λοιπόν επιβεβαιώνεται το σύστη­μα εκτροφής που χρησιμοποίησαν οι μεγάλοι εκτροφείς με μεγάλες επιτυχίες και η αποτυχία των σημερινών εκτροφέων. Η κλειστή εκτροφή έχει κινδύνους, αλλά όταν γίνεται με σύνεση και παρατηρητικότητα έχει πλεονεκτήματα, ενώ αντιθέτως η ανοικτή εκτροφή δημιουργεί και διαιωνίζει προβλήματα που ταλαι­πωρούν γενεές ολόκληρες επί πολλά χρόνια και δεν προσφέρει την ομοιογέ­νεια και την Βεβαιότητα της καλής κυνηγετικής αξίας στα σκυλιά.

Βιβλιογραφία
Περιοδικό ΟΚΑΔΕ
Internet